ΕΥΧΕΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΩΝ 2024

 

Ευρωπαϊκός Μήνας Πολυμορφίας 2024

Κάθε Μάιο από το 2020 η Ευρωπαϊκή Ένωση γιορτάζει τον Ευρωπαϊκό Μήνα Πολυμορφίας. Η δράση αυτή έχει στόχο να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά με τη σημασία της πολυμορφίας και της συμπερίληψης στις κοινωνίες μας. 

Στο ανωτέρω πλαίσιο, η Διεπιστημονική Ομάδα Παρέμβασης με τη Βοήθεια Σκύλου "Μελάμπους", διεξήγαγε ενημερωτικές ομιλίες στα παιδιά δημοτικού του Α' δημοτικού Αρσάκειου - Τοσίτσειου σχολείου Εκάλης και του 6ου δημοτικού Χαϊδαρίου, την Τετάρτη, 15 και 22 Μαϊου 2024, αντίστοιχα.

Κεντρικό μήνυμα των εν λόγω ομιλιών ήταν "Ανθρωποι και Ζώα, Όλοι Διαφορετικοί...Όλοι Ίσοι" και  είχαν στόχο οι μαθητές, με τη βοήθεια και το παράδειγμα των ζώων, να έρθουν σε επαφή με τη διαφορετικότητα, να γίνουν πιο υπεύθυνοι και να αναπτύξουν την έννοια της ενσυναίσθησης αλλά και της αλληλοβοήθειας του ενός στο άλλο.  

    

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΚΥΛΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΩΝ ΑΝΤΡΩΝ ΣΤΗ ΜΟΝΑΔΑ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΤΟΞΙΚΟΜΑΝΩΝ 18 ΆΝΩ, ΤΜΗΜΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΙΕΡΑΣ ΟΔΟΥ.

Η εργασία πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της υλοποίησης προγράμματος παρέμβασης με τη βοήθεια σκύλου στο Τμήμα Εσωτερικής Νοσηλείας Ιεράς Οδού της Μονάδας Απεξάρτησης Τοξικομανών 18 Άνω, την περίοδο Ιανουάριο 2022 με Νοέμβριο 2023. 

Συγκεκριμένα, διερευνήθηκε η επίδραση της συγκεκριμένης παρέμβασης: 

α) στο συναίσθημα και τη λειτουργία του συναισθήματος στον τρόπο ζωής του εξαρτημένου ατόμου, και β) στις διαπροσωπικές του σχέσεις με τα άλλα μέλη της ομάδας και με τους θεραπευτές. 

Η συγκεκριμένη εργασία φιλοδοξεί να συνδράμει στη συζήτηση για την επίδραση της σχέσης ανθρώπου και σκύλου στο συναισθηματικό κόσμο του εξαρτημένου ατόμου. Απώτερος όμως στόχος είναι να δοθεί ένας νέος προσανατολισμός στις δομές απεξάρτησης, όσον αφορά τον εμπλουτισμό των προγραμμάτων αυτών με τη δημιουργία ομάδας παρέμβασης με τη βοήθεια σκύλου. 

Από όσο είναι σε θέση να γνωρίζουν τα μέλη της Διεπιστημονικής Ομάδας Παρέμβασης με τη Βοήθεια Σκύλου "Μελάμπους" της Διεύθυνσης Υγειονομικού του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας, δεν έχει διενεργηθεί αντίστοιχο πρόγραμμα στην Ελλάδα και την Κύπρο, και ως εκ τούτου η παρούσα Εργασία αποτελεί την πρώτη επιστημονική μελέτη σε αυτό το πεδίο έρευνας. 

ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΚΥΛΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΩΝ ΑΝΤΡΩΝ ΣΤΗ ΜΟΝΑΔΑ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΤΟΞΙΚΟΜΑΝΩΝ 18 ΆΝΩ, ΤΜΗΜΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΙΕΡΑΣ ΟΔΟΥ.

Η Γλώσσα του Σκύλου

Οι άνθρωποι σκεφτόμαστε σαν να υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα μεταξύ των δικών μας μορφών επικοινωνίας και αυτών των ζώων. Σαν η γλώσσα των ανθρώπων να είναι ανώτερη και να μην μπορούν τα άλλα ζώα να έχουν πρόσβαση σε αυτή. Οι ανθρώπινες γλώσσες έχουν δομή, σύνταξη και γραμματική και κάθε μία από αυτές είναι ιδιαίτερη. Είναι αυτή η αλήθεια;

Ο στοχασμός επί της γλώσσας είναι ένα πολλά υποσχόμενο εργαλείο στην αλληλεπίδραση με τα άλλα ζώα, δεδομένου ότι άνθρωποι και ζώα βρίσκονται παντού και επικοινωνούν καθημερινά μεταξύ τους.

Η γλώσσα γίνεται έτσι η γέφυρα ανάμεσα σε διαφορετικούς κόσμους, του ανθρώπου και των ζώων. Αν κατανοήσουμε καλύτερα την γλώσσα των ζώων, αν παρατηρήσουμε και ακούσουμε καλύτερα τα ζώα, θα εξηγήσουμε και θα τα καταλάβουμε καλύτερα, με αποτέλεσμα να ζήσουμε αρμονικά όλοι μαζί.

Πρόσφατες μελέτες δείχνουν πως οι γλώσσες των ζώων έχουν σύνθετη δομή, μπορούν να είναι συμβολικές ή αφηρημένες και να αναφέρονται σε καταστάσεις του παρελθόντος ή του μέλλοντος. Κάποιες από αυτές τις κατανοούμε από τη φύση μας, κάποιες μερικώς και κάποιες άλλες αποτελούν μυστήριο, δεν τις αντιλαμβανόμαστε μιας και βρίσκονται εκτός του εύρους όσων μπορούμε να δούμε, να ακούσουμε ή να μυρίσουμε.

Η σχέση μεταξύ σκύλων και ανθρώπων είναι μοναδική επειδή εξελίχθηκαν μαζί και εν μέρει είναι θέμα πολιτισμού.

Οι σκύλοι άρχισαν να γαβγίζουν για να επικοινωνήσουν με τους ανθρώπους, και οι άνθρωποι έμαθαν να ακούν και να κατανοούν αυτό το γάβγισμα. Μελέτες έδειξαν ότι οι άνθρωποι μπορούν να καταλάβουν τη διάθεση των σκύλων από ηχογραφήσεις γαβγισμάτων, καθώς και να καταλάβουν τι θέλει ένας σκύλος από την ένταση ενός γρυλίσματος που έχει ηχογραφηθεί.

Οι σκύλοι μπορούν να κρίνουν από φωτογραφίες τμημάτων ενός προσώπου πώς αισθάνεται το εικονιζόμενο άτομο και ακόμα πιο εύκολα από τις φωνές των ατόμων αυτών. Μπορούν να διαβάσουν τις ανθρώπινες χειρονομίες και τις εκφράσεις του προσώπου.

Μέσα από τη μακρά κοινή ιστορία και τη διαδικασία της εξημέρωσης οι σκύλοι έχουν προσανατολιστεί προς τους ανθρώπους και το αντίστροφο. Αυτός ο αμοιβαίος προσανατολισμός έχει επίσης γενετικό αντίκτυπο. Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι όταν ένας άνθρωπος και ο κατοικίδιος σκύλος του κοιτάζονται, παράγουν και οι δύο ωκυτοκίνη, την ορμόνη της αγκαλιάς, όπως ακριβώς συμβαίνει με τους ανθρώπους που αγκαλιάζουν τον αγαπημένο τους ή το μωρό τους.

Οι σκύλοι συμμετέχουν ενεργά σε αυτή τη διαδικασία και συμβάλλουν στη διαμόρφωση του αποτελέσματος, τόσο σε πολιτισμικό και κοινωνικό επίπεδο, όσο και σε ατομικό, μέσω της σωματικής και υλικής φύσης αυτής της αλληλεπίδρασης. Η επαφή και η κίνηση με τον σκύλο αλλάζουν το σώμα και το μυαλό του ανθρώπου, ανταποκρινόμενοι στις φερομόνες και στην ωκυτοκίνη και στέλνοντας σήματα με τις σωματικές αντιδράσεις τους.

Οι λέξεις παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση ενός κοινού κόσμου με τον σκύλο. Όταν ένας άνθρωπος μαθαίνει σε έναν σκύλο μια λέξη, τότε διευρύνεται ο κόσμος όχι μόνο του συγκεκριμένου ζώου, αλλά και του συγκεκριμένου ανθρώπου. Οι σκύλοι δεν είναι παθητικοί δέκτες πληροφοριών, μέσω των ενεργειών τους επηρεάζουν την τελική αλληλεπίδραση. Αυτή η διαδικασία δεν έχει τέλος και μεταξύ ανθρώπων και σκύλων που είναι μαζί για χρόνια, η κατανόηση λέξεων και προτάσεων μπορεί να συνεχίσει να αυξάνεται με την πάροδο των χρόνων.

Όλα τα έμβια ζώα γεννιόμαστε με τη γλώσσα ήδη μέσα μας. Το μόνο που χρειάζεται είναι να αποκαλυφθεί και ο άνθρωπος παίζει σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία.

Podcast No 3: Η Γλώσσα του Σκύλου

Μορφές Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου και Ζώων

Αλληλεπίδραση είναι η δραστηριότητα που αναπτύσσεται μεταξύ δύο ή περισσότερων υποκειμένων κατά την οποία το καθένα δρα (ενεργεί προς την κατεύθυνση του άλλου ή των άλλων) με βάση την εκδηλούμενη ή προσδοκώμενη αντίδραση του άλλου. Η συνεχής αλληλεπίδραση του ενός με το άλλο (ή τα άλλα) είναι εφικτή μέσω της γλώσσας - λεκτικής επικοινωνίας ή της επικοινωνίας του σώματος (χειρονομίες, γκριμάτσες, συμπεριφορά).

Κατά τη διάρκεια της ύπαρξης του ανθρώπου, τα ζώα είχαν πάντα κάποιο είδος επιρροής πάνω του, ζούσαν στο ίδιο περιβάλλον, υπήρχε συντροφικότητα, τα χρησιμοποιούσαν για βοήθεια σε καθημερινές εργασίες και αποτελούσαν τροφή για τον άνθρωπο. Στις μέρες μας, αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε τον αντίκτυπο που έχουν τα ζώα στους ανθρώπους και αναγνωρίσαμε τις δυνατότητες και τα οφέλη που μας δίνονται από αυτήν την αλληλεπίδραση.

Η αναγνώριση της θετικής επίδρασης των ζώων στη ζωή των ανθρώπων, οδήγησε την επιστημονική κοινότητα στη διερεύνηση της επίδρασης των ζώων στην υγεία και ευεξία του ανθρώπου και την επιστημονική τεκμηρίωση των δεδομένων, καθορίζοντας εν τέλει και το πλαίσιο των μορφών αλληλεπίδρασης ανθρώπου και ζώων, οι οποίες και διακρίνονται στις κάτωθι δύο μεγάλες κατηγορίες:

Τις Δραστηριότητες μέσω των ζώων και 2. Τη Θεραπεία μέσω των ζώων

Οι Δραστηριότητες μέσω ζώων (Animal Assised Activities) σε επίπεδο ψυχικής υγείας, αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του ανθρώπου, παρέχοντας δυνατότητες σε επίπεδο κινητοποίησης, εκπαίδευσης, ψυχαγωγίας, αλλά και θεραπευτικά οφέλη, (Morrison, 2007). Δύναται να αφορούν την ενσωμάτωση ενός ή περισσοτέρων ζώων, σε δραστηριότητες που απευθύνονται σε ένα άτομο (Individual AAA) ή σε ομάδες ατόμων (Group AAA), (Tedeschi et al., 2015).

Αυτές οι δραστηριότητες, έχουν έκδηλο κοινωνικό χαρακτήρα χωρίς συγκεκριμένη στόχευση. Ως αποτέλεσμα του τελευταίου, το περιεχόμενο των επισκέψεων δεν είναι προκαθορισμένο, αποφασίζεται αυθόρμητα και δεν απαιτείται από τους συντονιστές αυτών των παρεμβάσεων λεπτομερής καταγραφή.

Οι παρεμβάσεις αυτές, μπορούν να εφαρμοσθούν, 

α) είτε από ειδικά εκπαιδευμένους και πιστοποιημένους επαγγελματίες (επαγγελματίες ψυχικής υγείας, νοσηλευτές, λογοθεραπευτές, εκπαιδευτικούς, φυσικοθεραπευτές, κοινωνικούς λειτουργούς, κ.α) είτε

β) από εθελοντές (Jackson, 2012; Mallon, Ross, Kleey, & Ross, 2010; Morrison, 2007), οι οποίοι έχουν λάβει τουλάχιστον κάποιο προκαταρκτικό επίπεδο προετοιμασίας και εκπαίδευσης, με σκοπό την αποπεράτωση αυτών των επισκέψεων.

H Θεραπεία μέσω ζωών (Animal-Αssisted Τherapy), είναι δομημένη με τέτοιο τρόπο, ώστε να επιτευχθούν συγκεκριμένοι στόχοι. Το ζώο είναι αναπόσπαστο μέρος της θεραπευτικής αυτής διαδικασίας και για να ενταχθεί σε αυτή, θα πρέπει να πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις (IAHAIO, 2014).

Σύμφωνα με τον αναθεωρημένο ορισμό του Διεθνούς Οργανισμού Αλληλοεπίδρασης ανθρώπου/ζώων (IAHAIO-2014), η Θεραπεία μέσω ζωών ορίζεται ως ακολούθως:

‘‘Αποτελεί μια στοχευμένη, δομημένη και καλά προγραμματισμένη θεραπευτική παρέμβαση η οποία κατευθύνεται και/ή παρέχεται από παρόχους υγείας, εκπαίδευσης και ανθρώπινες υπηρεσίες. Η θεραπεία μέσω ζωών κατευθύνεται και/ή παρέχεται από ειδικά καταρτισμένους και πιστοποιημένους εκπαιδευτές (εξειδικευμένους σε αυτού του τύπου τη θεραπευτική, ειδικούς του χώρου υγείας ή των ανθρωπιστικών επιστημών). Η θεραπεία μέσω ζωών, στοχεύει στη προώθηση και βελτίωση της σωματικής, γνωστικής, συμπεριφορικής και/ή κοινωνικοοικονομικής λειτουργικότητας, εντός του ανθρώπινου πεδίου’’.

Η θεραπεία μέσω ζώων σύμφωνα με την Pet Partners, κατηγοριοποιείται ως ακολούθως (www.petpartners.org):

• Θεραπευτική ένταξη των ζώων, μέσω της κοινωνικής εργασίας (Animal - Assisted Social Work).

• Εργοθεραπεία μέσω ζωών (Animal-Assisted Occupational Therapy).

• Φυσικοθεραπεία μέσω ζώων (Animal-Assisted Physical Therapy).

• Λογοθεραπεία μέσω ζώων (Animal-Assisted Speech Therapy).

• Μοντέλο θεραπευτικής χρήσης των ζώων, σε επαγγελματικό-παραεπαγγελματικό

επίπεδο υπηρεσίας (Professional - Paraprofessional Animal Assisted Therapy Service Model).

• Θεραπευτική ένταξη των ζώων μέσω συμβουλευτικής (Animal - Assisted Counseling)

Στο σημείο αυτό αξίζει να κάνουμε και ειδική αναφορά στα Ζώα Βοηθείας.

Τα ζώα βοηθείας, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι οι σκύλοι βοηθοί, είναι κατάλληλα εκπαιδευμένα ζώα - σκύλοι, που αποτελούν τον μεσολαβητή για τη βελτίωση της ζωής του ατόμου με κάποια αναπηρία. Να τονίσουμε ότι τα ζώα βοηθείας Δεν υποκαθιστούν κάποιο φάρμακο, ή τον επιστήμονα υγείας και Πρόκειται για ζώα - σκύλοι που εκπαιδεύονται αποκλειστικά για ένα και μόνο άτομο.

Ενδεικτικά, παρατίθενται μερικά παραδείγματα υπηρεσιών που μπορεί να εκτελέσει ένα ζώο βοηθείας:

Βοήθεια ατόμων με ολική ή μερική απώλεια όρασης στις μετακινήσεις και σε άλλες εργασίες

Ειδοποίηση ατόμων με ολική ή μερική απώλεια ακοής για την παρουσία ανθρώπων ή ήχων

Παροχή προστασίας ή έργου διάσωσης με μη βίαιο τρόπο

Έλξη αναπηρικού αμαξιδίου

Βοήθεια ατόμου σε κρίση (επιληψία, υπογλυκαιμική κ.α.)

Ειδοποίηση ατόμων για την παρουσία αλλεργιογόνων

Ανάκτηση αντικειμένων, όπως φάρμακα ή τη συσκευή του τηλεφώνου

Παροχή σωματικής υποστήριξης και βοήθειας σε καταστάσεις ισορροπίας και σταθερότητας προς άτομα με προβλήματα κινητικότητας

Βοήθεια ατόμων με αναπηρίες ψυχιατρικής ή νευρολογικής φύσης, αποτρέποντας ή διακόπτοντας παρορμητικές ή καταστροφικές συμπεριφορές.

Podcast KynosNous No2

Ανθρωζωολογία

Τα διάφορα είδη των ζώων στη Γη είναι αναρίθμητα. Παρατηρώντας την ποικιλία των χαρακτηριστικών των ζώων συνειδητοποιούμε το μεγαλείο του ζωικού κόσμου, που δίνει στον πλανήτη μας μοναδική ομορφιά. Υπάρχουν ζώα γοητευτικά, αλλά και άσχημα, χρωματιστά ή ασπρόμαυρα. Μερικά μάς μοιάζουν και άλλα είναι τελείως διαφορετικά. Δεν είναι τυχαίο ότι στη θρησκεία ορισμένων λαών τα ζώα λατρεύονταν ως θεοί. Στην αρχαία Αίγυπτο πολλές θεότητες είχαν μορφή ζώων. Στην ελληνική μυθολογία διαβάζουμε για ζώα που είχαν θεϊκή καταγωγή και υπερφυσικές ικανότητες. 

Μπορεί να μην πιστεύουμε πια σε μύθους, η ποικιλία όμως των διαφορετικών χαρακτηριστικών και ικανοτήτων των ζώων είναι μία πραγματικότητα που μας εντυπωσιάζει. Τα παρατηρούμε συνεχώς, προσπαθούμε να τα καταλάβουμε, να τα μάθουμε και συνεχώς αναρωτιόμαστε:

Γιατί ο άνθρωπος έχει κατοικίδια;

Τί μας οδηγεί στο να χαϊδέψουμε ασυνείδητα ένα ζώο;

Τί δημιουργεί αυτόν το μοναδικό δεσμό;

Από πού πηγάζει αυτός ο σεβασμός και η αξία που δίνουμε σε δεσποζόμενα και μη ζώα;

Γιατί ένα ζώο μπορεί να αποτελέσει ένα κοινωνικό στήριγμα και όχι τροχοπέδη; 

και τελικά πώς μπορεί η παρουσία ενός ζώου, βιολογικά, ψυχικά και κοινωνικά, να είναι ωφέλιμη?

Η ανάγκη της επιστημονικής εμβάθυνσης στα ανωτέρω ερωτήματα οδήγησε στη δημιουργία ενός νέου πεδίου διεπιστημονικής γνώσης, προβληματισμού και έρευνας, από τη συνένωση διαφόρων επιστημονικών κλάδων (ψυχιατρικής, ψυχολογίας, κτηνιατρικής, κοινωνικών επιστημών, εκπαίδευσης και συμπεριφοράς ζώων), που έχει σκοπό να εξετάσει το ρόλο και τις επιπτώσεις της αλληλεπίδρασης ανθρώπου και ζώων στην υγεία και ευημερία και των δύο. 

Ο νέος αυτός διεπιστημονικός κλάδος ονομάζεται Ανθρωζωολογία.

Podcast KynosNous No1

Δράσεις Διεπιστημονικής Ομάδας Παρέμβασης με τη Βοήθεια Σκύλου “Μελάμπους” του ΓΕΑ/ΔΥΓ

Την Παρασκευή 24 Νοεμβρίου 2023, η Διεπιστημονική Ομάδα Παρέμβασης με τη Βοήθεια Σκύλου “Μελάμπους” της Διεύθυνσης Υγειονομικού του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας (ΓΕΑ/ΔΥΓ), πραγματοποίησε στο 4ο Νηπιαγωγείο Περιστερίου, εκπαιδευτική δραστηριότητα, με σκοπό την ευαισθητοποίηση των μαθητών απέναντι στα ζώα.

Στόχος της εν λόγω δραστηριότητας ήταν τα παιδιά να ευαισθητοποιηθούν και να εκφράσουν συναισθήματα για τα ζώα, αναπτύσσοντας την ενσυναίσθηση, να ενημερωθούν για τα δικαιώματα των ζώων με ειδικές ανάγκες, την ευθύνη και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την υιοθεσία ενός κατοικίδιου, καθώς και να αναδομήσουν αντιλήψεις σχετικά με τον ρόλο των ζώων στην υγεία και ευημερία των ανθρώπων.