Υιοθεσία σκύλου: μια συναρπαστική εμπειρία ζωής

Γράφει η Αναστασία Μωραϊτάκη, Ψυχολόγος *:

Η φετινή χρονιά έφερε στη ζωή της οικογένειάς μας μια νέα, πολύ σημαντική παρουσία: τον Τσόκο, τον σκύλο μας. 

Η ευεργετική επίδραση του Τσόκο άρχισε πριν ακόμα έρθει στο σπίτι. Ήδη από τη στιγμή που τα παιδιά μας, για πρώτη φορά, εξέφρασαν την επιθυμία «να αποκτήσουμε ένα ζωάκι». Η ανάδυση της παιδικής επιθυμίας έφερε στο προσκήνιο παλιότερες δικές μας επιθυμίες (των δύο συζύγων – γονέων), λιγότερο ή περισσότερο ανεσταλμένες, και ενήλικους προβληματισμούς που αφορούν την ευθύνη, αλλά και τα οφέλη της υιοθεσίας. 

Μετά από αρκετό διάστημα γόνιμης διαπραγμάτευσης (εσωτερικής και διαπροσωπικής), επισκέψεων σε ιστοσελίδες με αγγελίες και επισκέψεων στην κοντινή μας φιλοζωική εταιρεία, αποφασίσαμε να υιοθετήσουμε τον Τσόκο, έναν μεσαίου μεγέθους πανέμορφο σκύλο, που ζούσε στο φιλόξενο κτήμα ενός φιλόζωου γνωστού μας, ο οποίος περιθάλπει, με πολλή αγάπη, αδέσποτα ζώα. Η απόφαση της υιοθεσίας, αντί για αγορά, προέρχεται από τη συνειδητοποίηση της σημασίας που έχει η ανάληψη ευθύνης απέναντι στα αδέσποτα ζώα, τα οποία προσπαθώντας να επιβιώσουν στο αστικό τοπίο, εκδηλώνουν συχνά ενοχλητικές ή και επικίνδυνες συμπεριφορές προς τους ανθρώπους, ενώ και η δική τους ζωή είναι εμφανώς υποβαθμισμένη. 

Η ψυχολογία αναφέρει, ως σημαντικά οφέλη της παρουσίας ενός κατοικίδιου στο σπίτι, την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης, την ανάπτυξη υπευθυνότητας, την ανακούφιση από το άγχος και την κατάθλιψη, το αίσθημα ασφάλειας, την κοινωνικοποίηση, την βελτίωση της συγκέντρωσης προσοχής. Υπάρχουν πολλές έρευνες που αφορούν τα οφέλη και στο επίπεδο της σωματικής υγείας. Όσα και αν έχει διαβάσει κανείς, όμως, είτε ως ειδικός ψυχικής υγείας, είτε ως άνθρωπος που τον ενδιαφέρει η συγκεκριμένη θεματική, δεν μπορούν να συγκριθούν με το βίωμα της ζωντανής σχέσης με έναν σκύλο που γίνεται μέλος της οικογένειας! 

Θεμέλιο για τη σχέση μας με τον Τσόκο (και εξαιρετική άσκηση ενσυναίσθησης) αποτελεί η έγνοια, το νοιάξιμο που ξεκίνησε από το αγχωμένο βλέμμα του μικρού πλάσματος, το οποίο εύλογα ανησυχούσε για το νέο περιβάλλον και τους καινούργιους ανθρώπους που αντίκριζε. Είναι ένα νοιάξιμο που θα συνεχίζεται (όπως συνειδητοποιώ αρκετούς μήνες αργότερα) για πάντα, και μας οδηγεί σε μια προσπάθεια να κατανοήσουμε τη συμπεριφορά του Τσόκο, η οποία δηλώνει τι τον ενοχλεί σωματικά, αλλά κυρίως το πώς αισθάνεται (χαίρεται, λυπάται, βαριέται, ζηλεύει, θυμώνει, φοβάται;), για να μπορούμε να τον φροντίσουμε όσο γίνεται καλύτερα. Η φροντίδα του μας κάνει και πιο ευρηματικούς (πώς θα συνδυάσουμε τις επιθυμίες μας με τις δικές του επιθυμίες; πώς θα τον οριοθετούμε με ευελιξία; πως θα αντιδρούμε όταν κάνει μια ζημιά;). Το συγκινητικό είναι πως αυτή η έγνοια είναι αμοιβαία: το βλέμμα του Τσόκο, όταν κάποιος στην οικογένεια χαίρεται, λυπάται, θυμώνει, είναι βλέμμα ενός ζωντανού πλάσματος που συμπάσχει, κάτι που είναι βαθιά συγκινητικό και παρηγορητικό! Επίσης, ο Τσόκο μας διδάσκει με την υπομονή του (μένει μόνος κάθε μέρα όσες ώρες εμείς λείπουμε για την εργασία και το σχολείο), και την συγχωρητική του διάθεση (δεν μας θυμώνει όποτε κατά λάθος τον έχουμε πονέσει). Η κινητοποίησή του και το ζωηρό του γάβγισμα όταν συναντά άγνωστα πρόσωπα, ιδιαίτερα στον δικό μας χώρο, αν και μπορεί να μας ενοχλεί κάποιες φορές, προσφέρει, όμως, και ένα αίσθημα ασφάλειας. Έχουμε και έναν πιστό φύλακα στο σπίτι μας! 

Το παιχνίδι με τον Τσόκο είναι μια εξαιρετική ψυχαγωγία για όλους: γι’ αυτόν που παίζει, για τον σκύλο μας, για όσους βλέπουν το παιχνίδι. Είναι και άσκηση υπομονής, γιατί δεν είναι καθόλου σίγουρο πως ο Τσόκο θα αντιληφθεί αμέσως αυτό που του ζητάμε να κάνουμε μαζί. 

Η φροντίδα (για το φαγητό του, τη δική του γωνιά στο σπίτι, την καθαριότητά του, τη σωματική του υγεία) μας κάνουν όλους πιο υπεύθυνους. 

Οι περίπατοι δυο φορές τη μέρα, μας ασκούν σωματικά και μας φέρνουν πιο κοντά με άλλους ανθρώπους, ιδιαίτερα άλλους ιδιοκτήτες σκύλων και οικογένειες με παιδιά που, σχεδόν πάντα, εκφράζουν την επιθυμία να έρθουν κοντά μας και να γνωρίσουν τον Τσόκο. 

Μια άλλη, πολύ σημαντική ωφέλεια, είναι ότι η παρουσία του Τσόκο ευνοεί την υπέρβαση της τελειοθηρίας μας σε θέματα καθαριότητας. Εμμονές, από αυτές που πολύ συχνά απαντώνται στους ανθρώπους, για ένα αστραφτερό σπίτι (προφανώς χωρίς τρίχες στα πατώματα) και για ατομική καθαριότητα, «θεραπεύονται» από τη σχέση με τον Τσόκο, ακριβώς γιατί η παρουσία του μέσα στο σπίτι έχει τόσα οφέλη, ώστε πραγματικά αξίζει να υπερβεί κανείς την τελειότητα της αισθητικής του χώρου ή την αποστειρωμένη υγιεινή (που είναι, ούτως ή άλλως αμφιλεγόμενης χρησιμότητας). 

Θα ήθελα να αναφερθώ και στην άσκηση διαφοροποίησης που μας προσφέρει η παρουσία του Τσόκο. Δεν είχαν όλα τα μέλη της οικογένειάς μας την ίδια επιθυμία για απόκτηση κατοικίδιου. Ο έφηβος γιος μας είναι από τους ανθρώπους που δεν θα επέλεγαν να υιοθετήσουν σκύλο, ωστόσο καλείται να συνυπάρξει μαζί του, να σεβαστεί την επιθυμία των γονέων και των αδελφών του, και, παράλληλα, να διεκδικήσει σεβασμό του προσωπικού του χώρου (δεν θέλει κοντινή επαφή με τον Τσόκο και προφανώς δεν του επιτρέπει να μπαίνει στο δωμάτιό του). Οι υπόλοιποι έχουμε να σεβαστούμε τη δική του στάση, να μην βλέπουμε με καχυποψία την απουσία επιθυμίας για παιχνίδι με τον σκύλο μας και να μην τον επιβαρύνουμε με δραστηριότητες φροντίδας του Τσόκο που ο ίδιος θα κατέγραφε σαν αγγαρείες. 

Κλείνοντας, θα ήθελα να εκφράσω την ευγνωμοσύνη που αισθάνομαι για τη δυνατότητα αυτής της πραγματικά πολύτιμης σχέσης, η οποία μας έχει εμπλουτίσει, τον καθένα ως πρόσωπο και όλους μαζί ως οικογένεια.

* 

Η Αναστασία Μωραϊτάκη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1974. Είναι απόφοιτος του Προγράμματος Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ και του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών – Ειδίκευση Ψυχικής Υγείας του Τμήματος Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ. Έχει εκπαιδευτεί στη Συστημική Υπαρξιακή Θεώρηση και στη Θεραπεία Οικογένειας στο Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Υπαρξιακής Συστημικής Προσέγγισης «Αντίστιξη». Έχει πραγματοποιήσει την εκπαίδευση Παιγνιοθεραπείας του Ελληνικού Συλλόγου Δραματοθεραπευτών – Παιγνιοθεραπευτών (νυν Ένωσης Δραματοθεραπευτών Παιγνιοθεραπευτών Ελλάδας). Εργάζεται από το 2001 στο Κέντρο Παιδοψυχικής Υγιεινής Αθήνας – Θεραπευτικό Τμήμα Εφήβων. Είναι έγγαμη και μητέρα τριών παιδιών.